Twee zeer relevante persberichten van en dito rapporten via NRO die allebei tonen hoe we de kwaliteit van onderwijs kunnen verbeteren.
Het eerste bericht gaat over professionaliseren van de lesgevers:
Leraren die werken in teams, gebruikmaken van netwerken en zich blijven scholen, staan professioneel sterker in hun schoenen. Ook helpt een coachende leidinggevende leraren makkelijker met eisen om te gaan. Hoe meer leraren beschikken over dit professioneel vermogen, hoe beter dat is voor de onderwijskwaliteit van de school. Dit blijkt uit onderzoek van het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht.
Leerlingen die een werkstuk moeten maken, een spreekbeurt, presentatie o.i.d. moeten geven, duiken meestal meteen het internet op om te zoeken naar informatie over het onderwerp dat ze hebben gekozen. Vaak raken ze bij hun zoektocht naar informatie vaak het spoor bijster, omdat ze niet op je juiste manier zoeken.
Het zoeken naar de juiste informatie op het internet vraagt om zoekstrategieën en een gestructureerde aanpak, waar leerlingen – zeker in het basisonderwijs – (vaak) niet over beschikken. Als leerkracht zul je dus jouw leerlingen deze ‘informatievaardigheden’ moet aanleren én hoe de leerlingen de gevonden informatie kunnen verwerken.
Over welke ‘informatievaardigheden’ moeten leerlingen beschikken?
In het uitlegfilmpje ‘BIG 6 model Xplained‘ legt Don Zuiderman (Twitter: @donzuiderman) – docent ICT & Onderwijs aan de Hogeschool Utrecht – legt Zuiderman uit, welke ‘informatievaardigheden’ op de basisschool aangeleerd moeten worden.
Het uitlegfilmpje gaat over het ‘BIG 6 model‘, dat – ook in het basisonderwijs – wordt gebruikt om leerlingen informatievaardigheden aan te leren.
Aan de hand van een gefingeerd praktijkvoorbeeld worden in het filmpje de zes stappen van het ‘BIG 6 model‘ (Eisenberg & Berkowitz, 2003) op simpele wijze uitgelegd:
Stap 1: Bepalen van de leertaak.
Stap 2: Zoekstrategieën toepassen.
Stap 3: Lokaliseren van informatie.
Stap 4: Gebruiken van informatie.
Stap 5: Verwerken van informatie.
Stap 6: Evalueren.
Mediawijsheid.nl definieert informatievaardigheden als “vaardigheden die helpen bij het zoeken, vinden, beoordelen en verwerken van informatie. Offline en online.”
En waar zoek je als er niets op internet is te vinden?
“Zonder informatievaardigheden kun je makkelijk verdwalen in de enorme hoeveelheid informatie” vervolgt Mediawijsheid.nl, “en erger nog, de verkeerde bronnen gebruiken.” Een paar alinea’s verder zegt Mediawijsheid.nl: “Kinderen die onvoldoende informatievaardig zijn, nemen vaak klakkeloos dingen over van internet en realiseren zich onvoldoende dat informatie (bewust of onbewust) fout of verdraaid kan zijn. Informatievaardigheden leren je de zin van de onzin te onderscheiden. (Bron)”
“In het hedendaagse onderwijs wordt steeds meer van leerlingen verwacht dat ze uit informatie die ze op internet vinden zelfstandig kennis construeren. Uit onderzoek blijkt dat er drie instructieprincipes zijn die leerlingen helpen dit proces – van informatie naar kennis – aan te leren…” Lees het volledige artikel »
Volgens auteurs van dit artikel omvatten informatievaardigheden “het kunnen formuleren van goede zoekvragen, het vaststellen welke informatie nodig is, het bepalen van de zoekstrategie met de te hanteren trefwoorden, het beoordelen en selecteren van bronnen en informatie, het grondig bestuderen en het verwerken van de informatie in bijvoorbeeld een werkstuk of spreekbeurt.”
“Met de leermiddelengids selecteert de bibliotheek leermiddelen die aansluiten bij de doelstellingen in het mediaplan. De gids biedt de mogelijkheid leermiddelen te vergelijken op inhoud, inzetbaarheid en aansluiting bij competenties en kerndoelen…” Lees het hele artikel »
In dit artikel worden allerlei methodes beschreven die je zou kunnen gebruiken om de leerlingen informatievaardigheden aan te leren. Uiteraard zijn deze methodes niet gratis. Toch vond ik er een tweetal gratis te gebruiken websites die passen in het kader van het aanleren van informatievaardigheden door leerlingen:
“Stel je hebt de opdracht gekregen om een werkstuk te schrijven. Je besluit om op internet naar informatie te zoeken, want internet is immers direct bereikbaar, gemakkelijk bereikbaar en snel bereikbaar. Maar ondanks al die voordelen heeft het internet ook nadelen. Je vindt op het internet namelijk heel erg veel informatie. En je weet niet altijd of de informatie die je vindt wel betrouwbaar is. Met behulp van deze website hopen wij je te leren hoe je kritisch naar informatie kijkt, hoe je de juiste vragen stelt en hoe je optimaal gebruik kunt maken van onder andere Google. Daarnaast mag je de kennis die je opdoet direct in de praktijk brengen met behulp van een internetspeurtocht.”
Leerlingen leren op verschillende manieren kennis te maken met een website:
Wat is het doel van de site en wat is het doel van de leerling?
Hoe gebruikt de leerling zoektermen bij zijn of haar doel?
De leerling leert ontdekken of een site wel betrouwbaar is en waar hij/zij op moet letten.
De leerling leert hoe je beter kunt zoeken op Google.
De leerling past alles toe wat hij/zij geleerd heeftt in een aantal spannende speuropdrachten.
Als extra krijgt de leerling een checklist om een website te beoordelen en die hij/zij altijd kan gebruiken als er weer gezocht moet worden op het internet.
Bij de Webdetective is ook een handleiding voor leerkrachten beschikbaar. Als je het formuliertje invult op de site, krijg je toegang tot de handleiding.
Het spel (game) ‘Geheim agent A.A.P. en de gekwelde kwal‘ is ontwikkeld door het Sector Instituut Openbare Bibliotheken(SIOB) in samenwerking met ‘de Bibliotheek op school‘ en ‘Mijn kind Online‘. De Bibliotheek op school heeft een beroep gedaan op Geheim agent A.A.P., om kinderen op een leuke en educatieve manier in aanraking te laten komen met informatievaardigheden. Door het spelen van het spel kunnen kinderen in 20 vragen aangeven hoe informatievaardig ze zijn. De informatievaardigheden van de leerlingen worden per deelstap uit het informatievaardigheden stappenplan gemeten (Bron). Het spel is bedoeld voor leerlingen in groep 7 en 8.
Om toegang te krijgen tot het spel moeten de leerlingen het e-mailadres van hun klas of meester/juf invullen en niet hun eigen e-mailadres.
#3. Brochure ‘Slimmer Zoeken, informatievaardigheden op de basisschool’
De brochure ‘Slimmer zoeken, informatievaardigheden op de basisschool‘ – een gezamenlijke uitgave van Kennisnet, Mijn Kind Online en het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken – wil het basisonderwijs helpen bij het aanleren en verbeteren van informatievaardigheden bij kinderen.
Doel van deze brochure is – zo staat op de site van Mijn Kind Online – “leerkrachten in de bovenbouw van het primair onderwijs het belang van informatievaardigheden te laten inzien, hen te inspireren en met ondersteuning van de bibliotheek te helpen om informatievaardigheden een vaste plek in het onderwijs te geven.”
Er zijn speciale zoekmachines voor kinderen beschikbaar. Als leerlingen deze zoekmachines gebruiken lopen ze minder kans om te ‘verdwalen’ tijdens hun zoektocht.
Je moet deze zoekmachines maar eens op je gemak bekijken en beslissen welke geschikt zijn voor de leerlingen van jouw groep.
Andere zaken die leerlingen zouden moeten leren in het kader van ‘werkstukken’
1. Het op de juiste wijze citeren van stukjes tekst uit een bron
Uiteraard is het de bedoeling dat leerlingen de informatie die ze gevonden hebben weergeven in hun eigen woorden (hieruit blijkt dat ze het ‘begrepen’ hebben. Het gebruiken van stukjes letterlijke tekst van een ander (citeren) is – onder bepaalde voorwaarden – toegestaan. Op de website ‘Ius mentis‘ van ICT-jurist Arnoud Engelfriet kun je op de pagina ‘Citeren en citaatrecht‘ precies lezen wat wel en niet mag en hoe geciteerd moet worden. Ook vind je hierover informatie op de website Scribbr.nl: ‘Parafraseren, citeren en samenvatten in je scriptie’. Uiteraard moet je deze informatie – aangepast aan het niveau van jouw leerlingen – voor jouw leerlingen proberen begrijpelijk te maken.
2. Het op juiste wijze vermelden van de gebruikte bronnen – bronvermelding
Leerlingen moeten ook leren de door hun gebruikte bronnen – of het nu websites, boeken en/of tijdschriften zijn – op een juiste manier aan het eind van een werkstuk te vermelden in een bronvermelding. Leerlingen moeten m.i. ook weten wat ‘plagiaat’ is en waarom dat niet is toegestaan. Meer hierover kun je lezen op de website Scribbr.nl ‘Bronvermelding en refereren’ en op Ius mentis: ‘Citeren en citaatrecht’.
3. Afbeeldingen (plaatjes – foto’s) mogen niet klakkeloos van het internet gekopieerd worden
Leerlingen moeten leren dat ze niet zomaar klakkeloos afbeeldingen die ze vinden op het internet mogen kopiëren en in hun werkstuk mogen plakken. Op afbeeldingen rust auteursrecht. Gebruik je afbeeldingen van iemand anders dan kun je problemen krijgen. Leer ze afbeeldingen te gebruiken uit het ‘Publieke Domein’ of afbeeldingen met een ‘Creative Commons Licentie’. Zie mijn blogpost ‘Hoe regel je het auteursrecht op jouw lesmateriaal dat je deelt op het internet?‘ leg ik uit wat onder ‘Creative Commons Licentie’ en ‘Publieke Domein’ wordt verstaan.
Tijdens welke lessen besteed je aandacht aan informatievaardigheden?
Het geven van lessen over informatievaardigheden zou m.i. goed passen onder het kopje ‘begrijpend lezen’ en ‘studievaardigheden’. Dus wellicht kun je hier wat ruimte creëren om aandacht te besteden aan informatievaardigheden. Maar hoe dan ook: besteed er aandacht aan, want leerlingen zullen steeds meer informatie gaan zoeken op internet. Bovendien is het voor je leerlingen ook plezierig als ze weten hoe ze snel, efficiënt en effectief informatie kunnen vinden op het web…
Hét alternatief voor de WhatsApp-groep Ondernemer en trendwatcher Janneke Niessen schrijft voor LINDAnieuws over tech. Vandaag behandelt ze WhatsApp-groepen, want eh: ‘Kunnen we alsjeblieft kappen met de WhatsApp-groep?’ Er is namelijk een geweldig alternatief.
Dat samenwerken kan met collega’s van je eigen school, maar ook met collega’s in andere delen van het land. Leden van een team krijgen toegang tot alle zogeheten arrangementen voor leermaterialen die binnen het team worden ontwikkeld. Ze kunnen die arrangementen ook aanpassen en van commentaar voorzien. Dankzij een nieuw overzichtelijk dashboard kun je in één oogopslag zien welke teams en arrangementen er zijn.
Samen met CERT.be, het federale cyber emergency team, lanceert Child Focus een campagne over wachtwoorden voor kinderen. Op de website Child Focus vindt u gratis klasmateriaal terug om kinderen tussen 8 en 11 jaar veilige wachtwoorden te leren maken.
Kinderen die voor het eerst een wachtwoord maken, kunnen al tekenend ontdekken hoe ze dat op een veilige manier kunnen doen. Hiervoor hebben we een wachtwoordtest en een tekentool ontwikkeld die in de klas kunnen gebruikt worden. Kinderen kunnen zo een tekening maken, op basis daarvan een leuke zin bedenken en deze als ‘wachtzin’ gebruiken, bijvoorbeeld: “Mijn2broerszijngek!”
Op de website vind je ook onze tips terug om kinderen op een veilige en verantwoorde manier te leren omgaan met het internet.
Bovendien kan je onze gratis affiche en/of postkaart bestellen. Dit kan je hier doen.
As instructors implement the flipped classroom with their students, enthusiasm for this learner-centered strategy grows. Learn more about the flipped classroom from these sources:
‘Sexting’ is het versturen van seksuele beelden via bijvoorbeeld WhatsApp. Voor jongeren kan het een manier zijn om een relatie spannend te houden, maar het kan misgaan als beelden worden doorgestuurd. Hoe praat je hier met een tiener over, zonder meteen in de angst te schieten? Probeer deze hulpvragen.
Kun je verliefd worden op iemand die je leert kennen via internet?
Als jongeren elkaar leuk vinden, wat is dan de manier waarop ze dat via WhatsApp, Snapchat of Instagram laten weten?
Versieren op internet, hoe doen jongeren dat, wat zie jij gebeuren?
Wat is een foute manier manier om iemand op internet te versieren? Wat is de goede manier?
Voor wat voor soort complimenten zijn jongens en meiden gevoelig op bijvoorbeeld Instagram?
Wat is het liefste compliment dat een jongen/meisje jou via internet heeft gegeven?
Waar trek jij de grens in een chatgesprek op romantisch gebied? Wat voor foto’s stuur jij aan iemand die je heel leuk vindt? En welke niet?
Wat is de ergste liefdesblunder die je online kunt maken? Waarom is dat erg?
Wanneer gaat iemand voor jou te ver in een relatie? Wat moet hij of zij niet vragen via een chat?
Over sexting wordt vooral negatief gedaan. De gevallen waarbij het misgaat, halen vaak de pers, bijvoorbeeld als een oudere man een minderjarig meisje heeft gedwongen om naaktfoto’s van zichzelf te sturen. Kan sexting ook voordelen hebben? Welke?
Ken je ook positieve, romantische verhalen waarin internet een belangrijke rol heeft gespeeld?
Stel dat je later vader of moeder zou zijn, zou je het in de seksuele opvoeding ook over internet hebben? Wat moet een kind allemaal weten?
Als er naaktbeelden van jou online rond zouden gaan, zou je er met iemand over durven praten? Met wie?
Als er naaktbeelden van een ander online rond zouden gaan, zou je ingrijpen? Wat zou je doen?
Stel dat een vriend of vriendin slachtoffer van sexting is, hoe zou je helpen?
Als er naaktbeelden rond gaan via sociale media, wie is dan de schuldige?
Wie zou je straffen voor het doorsturen van naaktbeelden? Wat zou de straf moeten zijn?
Vind jij dat school met leerlingen over sexting zou moeten praten? Waarom wel? Waarom niet?
Hoe zou een goede les over de voor- en nadelen van sexting er uit moeten zien?
Hoffelijkheid is bijvoorbeeld als een jongen de deur openhoudt voor zijn vriendin, of haar in haar jas helpt. Bestaat er ook zoiets als digitale hoffelijkheid?
Denk je dat je vriend(inn)en weleens aan sexting doen? Waarom wel/niet?
Weet je waar je online hulp kunt krijgen als je iets vervelend ziet of meemaakt?
Als je een spannende chat met iemand zou hebben, welke app of social medium is dan het meest betrouwbaar & waarom?
Naar wie durf je een foto van jezelf in bikini of zwembroek via WhatsApp of Snapchat te sturen, en naar wie absoluut niet? Waarom?
Niemand heeft een glazen bol, maar het is natuurlijk wel heel leuk om gewoon te doen alsof. In Inbound Marketing Talks nummer 6 doen we dat dan ook volop. Gewoon even de geest de ruimte geven om te bedenken hoe de toekomst eruit komt te zien. Te gast was Vera Verkooijen, het publiek was geweldig en ook Eve Riupassa van We like Bali komt aan boord.
Gebruik social mediakanalen
Uit onderzoek van Ruigrok | Netpanel wordt het gebruik van social media in het heden duidelijk. Onder jongeren -goede indicatie voor de toekomst- is Facebook zeer populair met 94 procent gebruik. Instagram 35 procent, Pinterest 18 procent, en Whatsapp 90 procent. Opvallend is dat de enige daler in het rijtje Twitter met nu nog 29 procent, voorbij gestreefd wordt door nieuwkomer Snapchat met gebruik van 36 procent.
Hoort die man of vrouw achter de krant werkelijk niet dat je iets vraagt? En moet je soms wel drie keer roepen dat het eten klaar is om je kinderen van hun Xbox los te weken?
Sexting houdt de gemoederen bezig. Het uitwisselen van seksueel getinte beelden is an sich niet verkeerd, maar wanneer die beelden buiten een vertrouwensband worden gedeeld kunnen de gevolgen groot zijn. Ouders en docenten hebben daar veel angst voor, wat zich meestal uit in het advies (vooral aan meisjes) om geen naaktfoto’s van jezelf te maken. Die victim blaming is verkeerd. Op Bureau Jeugd & Media verscheen een serie waarin hulpverlener Jacqueline Kleijer middels perspectiefwisseling betrokkenen probeert aan te zetten om op een andere manier naar sexting te kijken.
Op de site staat een stappenplan voor scholen. De nadruk ligt daarbij op de verspreider: dat is immers de schuldige, niet degene die een foto in vertrouwen deelt. In de blogserie worden de perspectieven van de mentor, een klasgenootje, de directeur, de moeder en het slachtoffer zelf toegelicht. Zo ontstaat een meerzijdig beeld en wordt de aandacht gevestigd op de groepscultuur waarin shame sexting voorkomt. Die term is belangrijk: het probleem waar het hier om gaat is niet sexting, maar het beschamen van mensen.
Manuela Bazen-Steenkamp 